Ο άνθρωπος στον σύγχρονο κόσμο

" Η ανθρώπινη ιστορία είναι φτιαγμένη από μνήμη και λήθη, νοσταλγία και πρόβλεψη". 1) Κώστας Αξελός) Παρ' όλα αυτά ο άνθρωπος εξακολουθεί να πορεύεται μέσα στο χρόνο. Ο χρόνος είναι το στίγμα του. Παρελθόν - Παρόν - Μέλλων. Τον κατέκτησε με την γέννησή του. Με την σκέψη προσπαθεί ν' ανοίξει το δρόμο του μέλλοντος. Σίγουρα πολλά έχει καταφέρει κι άλλα τόσα επιθυμεί να κατακτήσει.Μεγαλώνει ο άνθρωπος μέσα σε μια μικρή ζωή. Προσπαθεί να τα προλάβει όλα. Λίγοι είναι εκείνοι που αναλαμβάνουν τον κίνδυνο της συνειδητής επιλογής. Η επιλογή η τελευταία πολυτέλεια που απόμεινε στο σύγχρονο άνθρωπο.
Ποιός όμως είναι αυτός ο σύγχρονος άνθρωπος; Πως ζει; Πως λειτουργεί; Πως δημιουργεί; Ο σκηνοθέτης Stiven Friars σε συνέντευξή του θα πει. "Έχω πάντα το αίσθημα ότι οι ταινίες μου γυρίστηκαν σε κατάσταση αθωότητας και όταν την χάσεις πρέπει ν' απομακρυνθείς ή να συμφωνήσεις" 2) .
Είναι αλήθεια πως ο σύγχρονος άνθρωπος έχει παραιτηθεί από πολλά που συμβαίνουν γύρω του. Υπάρχει διάχυτη μελαγχολία για τη σημερινή σιωπή, για την σημερινή απομόνωση. Η κατάσταση "αθωότητας" έχει καταργηθεί από καιρό. Λίγοι είναι εκείνοι που τολμούν να ξαναζήσουν τέτοιες στιγμές ρομαντισμού, χωρίς να παρεξηγηθούν."Εκείνο που άρχισε να λείπει εδώ και χρόνια είναι ο ζωντανός λόγος, που σημαίνει ο διάλογος ανάμεσα στους ανθρώπους που διανοούνται. Η απομόνωση των πνευματικών ανθρώπων, όπως κι όλων των άλλων γίνεται μέρα με τη μέρα πιο ασφυκτική και πιο έκδηλη". 3) Μανώλης Ανδρόνικος)
Τι φταίει όμως γι αυτό; Πόλεις - Φυλακές που θάπρεπε να φέρουν πιο κοντά τον κόσμο κατά έναν περίεργο τρόπο τον απομάκρυναν. Με την απομάκρυνση ήρθε και το τέλος μιας ολόκληρης εποχής, κάνοντας την αρχή σε μιαν άλλη. "Η ισορροπία του σύγχρονου ανθρώπου έχει διασαλευθεί. Δεδομένα πρωτογνώριστα και απροσδόκητα κατακλύζουν την κοινή του συνείδηση, όταν ο καθένας είναι υποχρεωμένος να πάρει θέση". 4) Ι.Μ.Παναγιωτόπουλος) Πολλά του είναι άγνωστα που επιθυμεί να μάθει, χωρίς όμως και να θέτει τα ερωτηματικά που τον βασανίζουν. "Η αληθινή ζωή είναι απούσα", 5) θα πει ο Ρεμπώ για να μεγαλώσει μ' αυτή του την άποψη, τον κύκλο των ερωτήσεων, που δύσκολα μπορεί ν' απαντήσει.
"Είναι γεγονός πως η Δύση γέννησε μια στάση ζωής που μεταβάλλει τη γνώση σε αντικειμενική προσφερόμενη βεβαιότητα, σε καταναλώσιμο προϊόν άσχετο με την εμπειρία και τις ευαισθησίες του κάθε ανθρώπου". 6) Χρήστος Γιανναράς) Ο καταναλωτής υλικών αγαθών είναι πρότυπο για τον σύγχρονο άνθρωπο, ιδιαίτερα για τους νέους. Η παραγωγική επίδοση είναι η δύναμη με την οποία μπορεί να πραγματοποιεί τις καταναλωτικές του ανάγκες. Όμως παρ' όλα αυτά ο καθηγητής Τζών ΄Αντον εκφράζει την εμπιστοσύνη στις δυνατότητες του ανθρώπινου γένους "να πετύχει καλλίτερες συνθήκες ζωής για το κάθε ανθρώπινο πλάσμα". 7)
Η σύγχρονη πολιτεία είναι η ρίζα πολλών δεινών. "Μια πολιτεία τερατόμορφη γεννάει δηλητηριώδη όντα, εκβιαστές, βομβιστές, συνωμότες, κακοποιούς". 8) ΄Αγγελος Τερζάκης)
Κι όμως θα μπορούσε να ήταν όλα διαφορετικά. Τούτος ο καιρός είναι ιδιαίτερα διαλεκτικός, εν τούτοις ο σημερινός άνθρωπος έχει χάσει κατά πολύ την ικανότητά του να συνομιλεί και να συζητεί με τούς άλλους επιτείνοντας την σύγχρονη μοναξιά του. "Το βέβαιο είναι πως είμαστε εσωτερικά μετέωροι, εκκρεμείς". 9) Ι.Μ.Παναγιωτόπουλος)
Ζούμε σ΄ένα κόσμο ιδιαίτερα σκληρό. Εξουσία. καθεστώς, τάξη, παράταξη συνθέτουν μια κοινωνία, την κοινωνία μας. Μέσα σ' αυτή προσπαθεί απελπισμένα ο σύγχρονος άνθρωπος να ζήσει, να επιζήσει. Να βιώσει γεγονότα και να επιβιώσει μέσ' απ' αυτά. Άλλωστε αυτά είναι που κρίνουν και κατοχυρώνουν το στίγμα του πολιτισμού μας. Κάποτε θαρθούν κάποιοι άλλοι που θα κρίνουν, θα επικρίνουν ή θα κατακρίνουν, όσα ο πολιτισμός μας κατάφερε να συλλάβει, να εννοήσει, να πραγματοποιήσει. Το βέβαιο είναι πως δύσκολα κανείς σκάβει μέσα του για να βρει την αλήθεια. Την Αλήθεια και την Αρετή. Τούτο το σκάψιμο έχει πολύ πόνο γι' αυτό όλο και αναβάλλει. Οι προσβάσεις για να φτάσουμε και να επικοινωνήσουμε με τους άλλους ολοένα μειώνονται.
"Για να έχει η προσωπική μου ζωή κάποιο νόημα ή κάποιο προορισμό, θα έπρεπε η ζωή ως σύνολο να είχε αξία, να είχε νόημα και προορισμό". 10) Κ. Τσάτσος) Φαίνεται πως στις μέρες μας ο σύγχρονος άνθρωπος έχει απογυμνωθεί από ιδέες, από οράματα. Δεν πιστεύει πια πουθενά. Πιάνεται από τα υλικά αγαθά, που όμως δεν είναι αρκετά για να τον στηρίξουν σε μια κοινωνία που διαρκώς εξελίσσεται Η πολιτική τον εξουθένωσε, οι πολιτικοί τον πρόδωσαν "Ο άνθρωπος που έπαψε να εκτιμά τον εαυτό του δεν μπορεί να ζήσει. Αλλά δεν θ' αφήσει να ζήσουν και οι άλλοι, όσους φέρνει κοντά του η φιλία, η συγγένεια, η ανάγκη". 11) Ε.Παπανούτσος) Έτσι επιτείνει τη σύγχρονη μοναξιά του, στο τέλος την επιζητεί όσο κι αν διακηρύσσει το αντίθετο. "Αισθάνεται πως ανήκει σ' ένα νέο σχήμα, περίπου χωρίς προγόνους. Αλλά οι πρόγονοι υπάρχουν". 12) Ι.Μ. Παναγιωτόπουλος)
Μόνος του αγωνιά για μια καλλίτερη μέρα. Προσπαθεί, κατά καιρούς αφυπνίζεται όταν τα προβλήματα είναι πολλά και τον πνίγουν. Η συμφιλίωση με τον εαυτό του δεν έχει έλθει ακόμα. Μέσα από τους άλλους και για τους άλλους ζει. "Όσοι δέχονται να κυκλοφορούν απλώς τη νέα πολιτιστική ιδεολογία, υπηρετώντας άμεσα την πρακτική πολιτική, πολλαπλασιάζονται και ανακηρύσσονται σε τρίτη τάξη, πλάϊ στους αγρότες και τους εργάτες. Οι λίγοι αριστεροί διανοούμενοι που επιμένουν στην κριτική τους παρέμβαση, τόσο στα πολιτιστικά όσο και στα συναφή δρώμενα, δοκιμάζονται και προοδευτικά καταργούνται ή αυτοκαταργούνται με την αυτοκτονία ή την αναγκαστική σιωπή". 13) Δ. Μαρωνίτης)
Μέσα σ' αυτή τη σιωπή η μοναξιά που αισθάνεται είναι μεγάλη. Με τόλμη ανατρέπει αξίες και προσπαθεί να καθιερώσει καινούργιες, για να μπορέσει να υπάρξει συνειδητά μέσα σ' ένα αλλόκοτο πλήθος που πολλές φορές τον εξουσιάζει, τον δυναστεύει, τον καταργεί για χάρη του συνόλου. Κι έτσι μόνος και μόνον σαν αριθμός εξακολουθεί να πορεύεται. Σαν σύνολο καλλιεργεί με σοφή εγκληματικότητα την βία, την θηριωδία, τον αφανισμό του ανθρώπου. Μόνος κι άγνωστος προχωρεί ανάμεσα σ' αγνώστους. Δεν υπάρχει φιλία παρά μόνον αλληλογνωριμία κυβερνούμενη από συμφέροντα. " Όλοι αναζητούμε τον πλησίον αλλά με την μικρότερη δυνατή δαπάνη". 14) Ι.Μ.Παναγιωτόπουλος)
Θα έλεγα, πως ο σύγχρονος άνθρωπος βρίσκεται σήμερα σε μια απόσταση απ' όλα, ακόμα κι από τη ζωή. Λίγες καλές στιγμές για να πληρωθούν πολύ ακριβά μετά. Τα ρήγματα στον σημερινό πολιτισμό είναι πολλά και μεγάλα. Φιλόσοφοι όπως ο Νίτσε, ο Κάντ και άλλοι έχουν κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου. Τα νυστέρια της παρακμής βυθίζονται χωρίς έλεος στη ζεστή σάρκα του ανθρώπου, ξεσκίζοντας αξίες που από καιρό δρομολογούνται σε άλλες πράξεις ζωής.
Ρεύματα - Τάσεις - Ανακατατάξεις ακμάζουν την αποσύνθεση μιας καινούργιας τάξης πραγμάτων. "Ενός καινούργιου ορίζοντα ορίων. Αυτός όμως ο ορίζοντας των ορίων, εξαρτάται από τον ορίζοντα των ορίων της συνείδησης που κυριαρχεί στον πολιτισμό". 15) Χ. Μαλεβίτσης) Ποικιλία συνειδήσεων καθορίζει και τα όρια ανάλογα με την εποχή. Στον σύγχρονο πολιτισμό κυριαρχεί η κοινή συνείδηση καθώς η κοινή εννόηση σπάνια ξεπερνά τα όρια του μέσου επαρκή ανθρώπου, που αντιλαμβάνεται και κατανοεί, καθώς από μόνος του έχει καλλιεργήσει και επεκτείνει τα όριά του.
"Το μέλλον του ανθρώπου υπάρχει, γίνεται δηλαδή παρόν, μόνον όταν τολμήσει να το αποδεχθεί και να το δημιουργήσει χωρίς καταναγκασμό". 16) Ε.Μουτσόπουλος)
Οι προοπτικές για να διασφαλίσουμε την έξοδό μας από την σημερινή κρίση είναι μακριά. Η κοινωνία καθημερινά αυτοκτονεί στα ίδια της τα κατασκευάσματα. Παραβλέπει και προσπερνά τις διαδικασίες που θα τον οδηγήσουν σε ρεαλιστικές αλλά σωτήριες εφαρμοσμένες προτάσεις. Η τύφλωση που δέχεται ο δυτικός πολιτισμός από τη λογική του κέρδους, οδηγεί στη ληστρική εκμετάλλευση των πρώτων υλών, στην καταστροφή του φυσικού και αστικού περιβάλλοντος με ανυπολόγιστες συνέπειες, ιδιαίτερα για τις επόμενες γενιές. Η απομυθοποίηση συστημάτων που έθρεψε έθνη, γκρέμισε τείχη, δεν μπόρεσε όμως να αντικαταστήσει το όραμα με άλλο καινούργιο. Ο άνθρωπος έμεινε γυμνός. "Δεν υπάρχει πλέον ούτε μια βεβαιότητα που να μην ταλαντεύεται, ούτε μια αξία που να μην ωχριά". 17) Jacque Julliard)
" Όσο μια κοινωνική ολότητα έχει ανάγκη σταθερών πολιτικών και διοικητικών οροσήμων, άλλο τόσο μια υγιής κοινωνία πολιτών χρειάζεται μια επίσημη γλώσσα, ένα πάγιο μέσο έκφρασης, ύφος και ήθος και ουσία". 18) Φ.Πιερρός) Είναι γεγονός πως το θεσμικό αυτό πλαίσιο αναντίρρητα έχει καταργηθεί.Το θέμα είναι πως δύσκολα ο σύγχρονος άνθρωπος μπορεί να λέει το ΝΑΙ. Από τη μια αρνείται και ταυτόχρονα δέχεται εύκολα ότι του σερβίρεται. Διψάει για το απόλυτο χωρίς να κάνει τίποτα γι' αυτό. Θέλει να σφραγίσει την εποχή του με έργα, αν και παραμένει στείρος και μόνον με λόγια προσπαθεί να εκφρασθεί και ο χρόνος ... να φεύγει.
Το αίσθημα της διαρκούς ανασφάλειας εξουσιάζει την ψυχή του, το μυαλό του. Δεν δραστηριοποιείται με αποτέλεσμα να αδρανεί αποφεύγοντας συστηματικά την έρευνα.Εκείνο που προσπαθεί είναι να συντηρεί μια τέτοια καθημερινότητα που ταυτόχρονα τον τοποθετεί σε στημένες πράξεις ζωής. Κατασκευάζει την ατομική του μυθολογία και τις μαγείες θεωρώντας πως έτσι επενδύει και φροντίζει την ύπαρξή του. Κρίνει και κατακρίνει. Χαρακτηρίζει και ταξινομεί. Συμφωνεί και διαφωνεί. Διορθώνει και υπογραμμίζει τα σφάλματά του. Παρατηρεί, στην ουσία αδιαφορεί. Συντηρεί νόθες καταστάσεις χωρίς μεγάλες δαπάνες. " Ένας θρίαμβος της υποκρισίας". 19) Ι.Μ.Παναγιωτόπουλος)
Καταλήγει να μη μπορεί να σπάσει τα δεσμά και τους δεσμούς του.Συχνά προσπαθεί μέσα από γλέντια και πανηγύρια να εκδηλωθεί. Παραλύει απ' αυτό που ονομάζει Πάθος Ζωής χωρίς όμως και να δικαιώνει τον λόγο της ύπαρξής του. Με χαμένη αξιοπρέπεια κι ευαισθησία αναλώνεται σε βιαστικές κι εφήμερες γεύσεις. Τυποποιεί τα πάντα αρνούμενος την προσωπική του ελευθερία. Προσπαθεί ν' αρπάξει και να κρατηθεί απ' ότι τον περιβάλλει, απ' ότι γνωρίζει κι απ' ότι μόνος του μπορεί να κάνει. Ζει την πλέον ανταγωνιστική περίοδο της ζωής του με την αγωνία... να επιζήσει. Γιατί πρέπει να επιζήσει. αιωρείται σε μια επαναλαμβανόμενη δράση. Επιδίδεται σε φτηνές κι εφήμερες ματαιοδοξίες χάνοντας έτσι την αληθινή χαρά της ζωής.Δεν παύει βέβαια να ελπίζει, να αισιοδοξεί για ένα καλλίτερο αύριο κι ας αργεί τόσο. Η ελπίδα είναι εκείνη που τον δυναμώνει, τον σφυρηλατεί και ισχυροποιεί τις άμυνές του.
Ο σκηνοθέτης Παντελής Βούλγαρης για την ταινία του *ήσυχες μέρες του Αυγούστου* θα πει. " Έκανα την ταινία γιατί δεν πιστεύω ότι οι άνθρωποι που κυκλοφορούν στους δρόμους έχουν πάψει να έχουν συναισθήματα, τρυφεράδα , ανθρωπιά, να αναζητούν την επικοινωνία". 20) Π.Β.
Το ασύστολο σκότωμα του χρόνου κάποτε θα σταματήσει. Οι ριζοσπαστικοί βιασμοί που εξευτελίζουν τον βιαστή και ταπεινώνουν τον βιαζόμενο, κάποτε θα πάψουν. Η αλήθεια σίγουρα θα αναζητηθεί. Ο άνθρωπος θα απολυτρωθεί από τις σκλαβιές του, για να βρει τις ελευθερίες εκείνες, που θα του επιτρέψουν να αναγνωρίσει παραγκωνισμένες αξίες. "Η πίστη μου στον άνθρωπο με κάνει να οραματίζομαι πως κάποτε θα κατορθώσει να δημιουργήσει την ιδανική κοινωνία, μια κοινωνία αγάπης και αλληλοσεβασμού". 21) Μελισσάνθη)
Κι όμως ελπίζω πως κάποτε έτσι θα γίνουν όλα...

Ο Καβάφης κι η επίδρασή του στην ελληνική λογοτεχνία

ΙΣΤΟΡΙΚΟ
Γεννήθηκε το 1863 στην Αλεξάνδρεια. Παιδί ακόμα φεύγει από την πόλη του για να ζήσει όλα του τα παιδικά και νεανικά του χρόνια στην Αγγλία και την Κωνσταντινούπολη. Το 1885 επστρέφει μόνιμα πια στην Αλεξάνδρεια με έργο φαντασία και σώμα. Αρχίζει να μελετά συστηματικά φιλολογία και ιστορία. Το 1933 πεθαίνει.

Ο ΠΟΙΗΤΙΚΟΣ ΚΑΒΑΦΗΣ
Ενας ποιητής της διασποράς του ελληνισμού. Η ποίησή του μοιάζει αμετακίνητη από το χρόνο. Σαν κυκλώπειος βράχος γκρεμίζει την παλιά ποίηση, ελευθερώνει τη γλώσσα και την ωθεί προς τον ψυχισμό των νέων καιρών, εγκαινιάζοντας τη νέα εποχή στην ποίηση των Ελλήνων. Διδακτική, ελεγειακή ακόμα και λυρική η ποίησή του προχωρά κι αναζητά τα ορόσημα και τα όρια μέσα στην ιστορία, στα κατάβαθα της ψυχής του για να κατακτήσει την αλήθεια και να κατακτηθεί από τις διαδικασίες της ζωής. Κι όμως "το ευρύτερο κοινό, ανίκανο να αισθανθεί τη μυστική γοητεία του Καβαφικού λόγου, στρέφει τη ράχη του προς ένα έργο, όπου σχεδόν δεν υπάρχει στοιχείο κατάλληλο να συγκινήσει την κοινή ευαισθησία". Ι.Μ. ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΣ - Ο ΔΡΑΜΑΤΙΚΟΣ ΚΑΒΑΦΗΣ -
Ο λόγος του πυκνός, δραματικός εκφράζει τα αδιέξοδα. Προσπαθεί να απομυθοποιήσει, να καταργήσει τα σύμβολα.

"χωρίς περίσκεψιν, χωρίς λύπην, χωρίς αιδώ
μεγάλα κ' υψηλά τριγύρω μου έκτισαν τείχη" ΤΕΙΧΗ

Αισθάνεται τη θλίψη του θανάτου, την μεταμορφώνει σε σπαρακτική αγωνία στην ήρεμη μελανχολία των Μαρμάρων του Κεραμεικού. Η μεγαλύτερη νίκη γι' αυτόν είναι η εκπλήρωση του Χρέους. Η ποίησή του είναι εξομόγηση ζωής, αντλημένη από δυνατά συναισθήματα και πάθη, εκφρασμένη με τον πιο δραματικό και ιδιότυπο τρόπο.

"επέστρεφε συχνά και παίρνε με την νύχτα,
όταν τα χείλη και το δέρμα ενθυμούνται" ΕΠΕΣΤΡΕΦΕ

Ο Καβάφης έψαξε, αναζήτησε, αισθάνθηκε, ανακάλυψε και αποκάλυψε στον εαυτό του τις βουλές της ποιήσεώς του. Η ποιητική του γλώσσα έχει το ρυθμό, το περπάτημα του στίχου ενταγμένο στον προφορικό λόγο, όπως ακριβώς εκείνος πίστευε πως πρέπει να μιλάει κανείς στην ελληνική γλώσσα. Υπάρχει το δικό του προσωπικό δράμα που θέλει να κρύψει και να κρυφτεί ο ίδιος πίσω από ιστορικές στιγμές και γεγονότα.

"και τι φρικτή η μέρα που ενδίδεις
(η μέρα που αφέθηκες κ' ενδίδεις),
και φεύγεις οδοιπόρος για τα Σούσα" Η ΣΑΤΡΑΠΕΙΑ

Η ποίησή του δεν είναι προιόν οίστρου αλλά σοφίας. ΄Αλλωστε γι' αυτό έγινε ποιητής τόσο αργά, όταν με τον χρόνο ωρίμασε η σοφία του.

"κι αν δεν μπορείς να κάμεις την ζωή σου όπως την θέλεις
τούτο προσπάθησε τουλάχιστον
όσο μπορείς: μην την εξευτελίζεις" ΟΣΟ ΜΠΟΡΕΙΣ

Η ποίηση για τον Καβάφη είναι φυγή, λύτρωση, μαρτυρία, δημιουργία, κραυγή αγωνίας. "Δεν μπορείς να γίνεις ποιητής" έλεγε ο BYRON "αν δεν είσαι ερωτευμένος ή δυστυχισμένος".
Ο ποιητής θα τα ζήσει έντονα και τα δύο. Απομονωμένος, μακριά απ' όλα θα υπάρξει μόνιμα ερωτευμένος με τη ζωή, τα νιάτα, τους εφήβους κι εξ' αιτίας αυτού του πάθους του που δεν θέλει να ομολογήσει και να βγει προς τα έξω, νοιώθει δυστυχισμένος.

Ο ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΚΑΒΑΦΗΣ
Πλάι και πέρα από τον ποιητικό υπάρχει και ο πολιτικός Καβάφης. Σύμφωνα με την μελέτη του Σ. ΤΣΙΡΚΑ - Ο ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΚΑΒΑΦΗΣ - Ο ποιητής "δεν επιλέγει για τους μύθους των ποιημάτων του την ελληνιστική και ελληνορωμαική εποχή, επειδή τάχα σ' αυτές μπορούσε να μιλήσει πιο ελεύθερα για τον έρωτά του. Αλλά γιατί, κάτω από το προσωπείο του ιμπεριαλισμού της Ρώμης, υπάρχουν αναλογίες ευάρμοστες, με τον ιμπεριαλισμό της Μεγάλης Βρετανίας, στο χώρο της Ανατολικής Μεσογείου, όλα εκείνα τα χρόνια, από τη γέννηση του ποιητή ως το θάνατό του. Δεν είναι τυχαίο πως ζητά από το 1891 να γυρίσουν τα Ελγίνεια Μάρμαρα στην πατρίδα τους, κι από το 1893 να ενωθεί η Κύπρος μετην Ελλάδα". Μέσα από την ποίησή του αναδεικνύεται μια πολιτική στάση. Ο Καβάφης σαρκάζει και καταγγέλει την παρακμή ενός κόσμου, ενός κόσμου που ότι κι αν κάνει, όσες προσπάθειες κι αν καταβάλλει είναι καταδικασμένος.

"όμως η πτώσις μας είναι βεβαία. Επάνω,
στα τείχη, άρχισεν ήδη ο θρήνος" ΤΡΩΕΣ

Δανείζεται την Ρωμαική κατάκτηση του ελληνικού και ελληνιστικού χώρου για να εκφράσει την αντίθεσή του απέναντι στην κυριαρχία της Αγγλίας εκείνη την εποχή. "Η πολιτική του Καβάφη είναι μια πολιτική απογοητεύσεως, αλλά και προσπάθειας προσαρμογής μαζί. Η πολιτική του δεν είναι μια πολιτική προς χρήση κατακτητών όταν βρίσκονται στο στάδιο της επεκτάσεως, αλλά προς χρήση αυτών όταν πλέον τερματίσαντες την κατάκτηση παλαίουν για να μην κατακτηθούν οι ίδιοι, να μην αφομοιωθούν, να μην απορροφηθούν από επερχόμενους νέους εχθρούς". Γ.ΒΡΙΣΙΜΙΤΖΑΚΗΣ - Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΟΥ ΚΑΒΑΦΗ 

Είναι σχεδόν βέβαιο πως ο ποιητής προσπαθεί ν' αγνοήσει την εποχή του. Σίγουρα δεν ήταν ευχαριστημένος με την κοινωνία του. Με τα σύμβολα του παρελθόντος επιχείρησε να ειρωνευτεί την πραγματικότητα της εποχής του. Ο πολιτικός στοχασμός του βαραίνει το έργο του. Η πολιτική του συνείδηση μετουσιώνεται σε αίσθηση. "Για μένα, θα πει ο Γ.Π. ΣΑΒΒΙΔΗΣ, ο Καβάφης είναι πολιτικός ποιητής με την έννοια της ιστορικής του αίσθησης και της κοινωνικής του συνείδησης, που προβάλλονται στο παρελθόν και αντανακλώνται στο μέλλον του ελληνισμού, ως κατ' εξοχήν εκφραστή του Μεσογειακού Πολιτισμού. ΄Οπως κάθε άξιος καλλιτέχνης, ο Καβάφης δεν μπορεί παρά να είναι μάρτυρας του έθνους του και του καιρού του". -ΜΙΚΡΑ ΚΑΒΑΦΙΚΑ ΤΟΜΟΣ ΙΙ -
"Πολιτικοποιημένος ήταν, όμως κομματικοποιημένος όχι. Δεν θεοποιούσε ούτε πρόσωπα, ούτε καταστάσεις" (απάντηση σε ερώτηση του Αλέκου Καραπαναγοπούλου, από τη Ρίκα Αγαλλιανού-Καραγιάννη πρώην Σεγκοπούλου, που γνώρισε τον ποιητή κι έζησε στο περιβάλλον του).

ΤΑΜΠΟΥ ΚΑΙ ΠΟΙΗΣΗ
"Εκείνο που μου έκανε εντύπωση, ήταν ότι η ψυχή του Καβάφη κρατούσε χαμηλωμένο το φως της όπως η λάμπα του: ότι κι αν ο Καβάφης διατηρούσε κάτι μ' επιμέλεια στη σκιά, δεν ήταν το πρόσωπό του, αλλά η μορφή της ψυχής του" Κ. ΟΥΡΑΝΗΣ -
Ο ΣΕΞΟΥΑΛΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΚΑΒΑΦΗ -
Τούτη την ψυχή που με τόση επιμέλεια έκρυβε από την κοινωνική αποδοκιμασία και καταφρόνια, κατάφερε με ην ποιητική του ευαισθησία , να την εκφράσει καθαρά στην ποίησή του, να την ομολογήσει.

"κ' ήπια από δυνατά κρασιά, καθώς
που πίνουν οι ανδρείοι της ηδονής" ΕΠΗΓΑ

Κατάφερε να γίνει ο ανδρείος της ηδονής, όπως εκείνοι στο ΣΥΜΠΟΣΙΟ ΤΟΥ ΠΛΑΤΩΝΑ. Αναγκάστηκε να ζει παράμερα και στη σκιά κρύβοντας τους ιδιαίτερους ερωτές του. Πάλευε με τον εαυτό του, για να ομολογήσει τ' ανομολόγητα.

"Εξευτελίσθη πλήρως. Μια ερωτική ροπή του
λίαν απαγορευμένη και περιφρονημένη
(έμφυτη μολοντούτο) υπήρκεν η αιτία:
ήταν η κοινωνία σεμνότυφη πολύ" ΜΕΡΕΣ ΤΟΥ 1896

Τα "ΤΕΙΧΗ" που στη νεότητά του τα αισθάνθηκε ως φυλακή, έγιναν σιγά-σιγά ο φυσικός του χώρος. Τα αποδέχθηκε χωρίς ποτέ να τολμήσει να τα ρίξει, αλλά αντίθετα μέσα σ' αυτά οργάνωσε τη ζωή του. Αναζητούσε τις άνομες ηδονές και διψούσε αδιάκοπα γι αυτές. Μεταμόρφωσε τη σάρκα σε λόγο μεταφέροντας τα μηνύματά του από τον ομοφυλόφιλό του αισθησιασμό, σε υγιείς φιλοσοφημένες ιδέες, τις οποίες εμπέδωσε από το πλούσιο ιστορικό υλικό του ελληνικού και ελληνιστικού χώρου.

ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΚΑΙ ΓΙΑΤΙ
Αισθησιακός ποιητής, ερωτικός, ιστορικός, διαλεκτικός, ένας τεχνίτης του λόγου. ΄Ενας από τους σημαντικότερους της νεότερης ελληνικής ποίησης, δεν ήταν δυνατόν να μην αναγνωρισθεί και να μήν του δοθεί η θέση που του έχει δοθεί στο πάνθεον των πνευματικών ανθρώπων του τόπου. Για πολλούς μελετητές του ένας Ευρωπαίος Ποιητής, για άλλους ο μόνος ίσως που δημιούργησε θύελλες αντιφατικών και πολέμιων του έργου του. Κι όμως τελικά ίσως είναι ο μόνος που άσκησε τη "ΜΥΘΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟ" όπως την ονόμασε ο ELIOT, παράλληλα με τα έργα των σημαντικών ποιητών του εικοστού αιώνα. Η μεγάλη θέση που του έχει δοθεί στα ελληνικά γράμματα εδραιώνεται ολοένα και περισσότερο, αν και η αναγνώριση έγινε κάπως αργά και μόνον μετά τον θάνατό του.

ΠΕΡΙΟΔΟΙ ΣΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ
Η ποίηση του Καβάφη είναι μια ποίηση δουλεμένη σκληρά. Απογυμνώνει τον στίχο από κάθε τι περιττό, τον σμιλεύει για να φωλιάσει το πάθος, η μουσικότητα κι ύστερα να γίνει εικόνα, ιδέα, πράξη ζωής. Στον λυρικό του λόγο υπάρχει ο πόνος, το παράπονο. Για να δημιουργήσει κανείς πρέπει να πονέσει πολύ. Ο ποιητής θα ζήσει τον προσωπικό του πόνο αλλά και τον πόνο του ελληνισμού. Ζήτησε να ψηλαφίσει τη μοίρα του (ελληνισμού) και τα κατάφερε. Ξαναζωντανεύει το παρελθόν και μέσα από αυτό δίνει ένα δικό του όραμα ζωής. Μέσα από την ποίησή του μιλάει για τη ζωή, για τον θάνατο. Μιλάει για την βία, για τη μέθη της εξουσίας, για την διάψευση των ελπίδων.
Έγραψε εκατόν- πενήντα-τέσσερα ποιήματα. Υπάρχουν βέβαια και τα πρώτα του νεανικά, τα οποία ο ίδιος τ' αποκύρηξε. Εκτός από τις διάφορες δημοσιεύσεις σε διάφορα περιοδικά, ο ίδιος ο ποιητής εξέδωσε μόνον ένα τυπωμένο φυλλάδιο το 1904 που περιείχε 14 ποιήματα. Το επανεξέδωσε το 1910 προσθέτωντας άλλα επτά. Η πρώτη πλήρης έκδοση έγινε το 1935 από το περιοδικό * ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΝΗ ΤΕΧΝΗ* με επιμέλεια της ΡΙΚΑΣ ΣΕΓΚΟΠΟΥΛΟΥ.
Σχεδόν όλη η ποίησή του είναι αποτέλεσμα μελέτης και γνώσης. Γνώριζε πολύ καλά την ευρωπαική λογοτεχνία κι έβλεπε τα νέα ρεύματα. Διάβασε ιστορία και μέσα εκεί τοποθέτησε το ξεχείλισμα της ψυχής του. Βλέπει τα πράγματα με την δική του σοφία. Βλέπει τους "ΕΦΙΑΛΤΕΣ" να καραδοκούν, χωρίς ποτέ ο ίδιος να εγκαταλείπει το Χρέος. ΄Ενα χρέος που παρόλο ότι οδηγεί στη συντριβή, εν τούτοις οδηγεί και στην ηθική δικαίωση.

ΣΥΣΧΕΤΙΣΜΟΙ ΜΕ ΤΗ ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΠΟΙΗΣΗ
Ο ποιητικός λόγος του Καβάφη δεν ήταν δυνατόν να μην επηρεάσει τους ποιητές της νεότερης γενιάς. Πολλοί ήταν αυτοί που μαγεύτηκαν από τον λυρικό του λόγο και την ιστορική μνήμη που υπάρχει στα περισσότερα ποιήματά του. Ο Γ.Θ.ΒΑΦΟΠΟΥΛΟΣ, η ΖΩΗ ΚΑΡΕΛΛΗ δέχονται τους πρώτους ερεθισμούς μιας καινούργιας ποιητικής. Πρώτες επιδράσεις στην αρχή, για να γίνουν γόνιμες συναντήσεις αργότερα, δίνοντας όμως το προσωπικό τους ύφος στην ποίηση. Ο ΣΑΡΑΝΤΗΣ ΠΑΥΛΕΑΣ ο οποίος φέρνει έντονα σπέρματα του Καβαφικού λόγου στην ποίησή του και βέβαια ο ΝΤΙΝΟΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΠΟΥΛΟΣ, που από την πρώτη του ποιητική συλλογή, έχει συγγένεια με τα νοήματα, τις λέξεις αλλά και με την τεχνική της Καβαφικής ποίησης. Ο ΝΑΠΟΛΕΩΝ ΛΑΠΑΘΙΩΤΗΣ με μια ζωή, παράλληλη μ' αυτή του Καβάφη "αντιγράφει ανώδυνα" κι επηρεάζεται έντονα από τον ποιητή. Είναι βέβαιο πως διανύουμε ακόμα και σήμερα σχεδόν ογδόντα χρόνια από τον θάνατό του την εποχή του Καβάφη.

Ομιλία Σοφίας Στρέζου στην ΠΕΛ

Μετά από μια συνειδητή αποχή από τούτο τον χώρο, βρίσκομαι σήμερα κοντά σας, όχι μόνον με την προσωπική μου ποίηση, αλλά και με μια συνέχεια της προσπάθειάς μου ως απαγγέλτρια.
Βέβαια σ' αυτά τα χρόνια πολλά πράγματα διαφοροποιήθηκαν μέσα μου, τόσο στον τρόπο γραφής, όσο και στον τρόπο απαγγελίας. ΄Αρχισα να καταλαβαίνω τι θέλω και τι πρέπει να δώσω μέσα στην ποίηση κι ακόμα να φρενάρω τους οραματισμούς και τους οίστρους μου και να τους υποτάσσω όσο μου είναι μπορετό, στους αδυσώπητους νόμους της ποίησης...
Τώρα άρχισα να αντιλαμβάνομαι ότι την αισθητική ποιητική μου συγκίνηση δεν την εξηγεί, δεν την ολοκληρώνει το ακατέργαστο αίσθημά μου αλλά θα πρέπει να διεγερθεί το σύνολο της συνείδησής μου. Πρέπει δηλαδή τούτη η συγκίνηση να με δονήσει να την αισθανθώ βαθιά ανθρώπινα "ξύν όλη τη ψυχή" κατά την Πλατωνική έκφραση.Πρέπει τα γεννήματα της καρδιάς μου, να απλώσουν και να καταλάβουν ολόκληρη την συνείδησή μου, να διοχετευθούν και να φτάσουν να ποτίσουν κυρίως το μυαλό μου. Να με νοτίσει η συγκίνησή τους όπως μουλιάζει το νερό το σφουγγάρι για να κατακτηθούν μετά από τον κυβερνήτη Νού. Ν' αλλάξει το αίμα μου την πορφυρή του βρύση και να γίνει θυμίαμα για να θυμιατίσει την ποίηση, ώστε να μεταστοιχειωθεί σε συγκινημένη σκέψη, να κατασταλάξει και να κρυσταλλωθεί σε δικά της ψελίσματα.

"κι ακούω το αίμα μου
π' αλλάζει μέσα του
την πορφυρή του βρύση
κι ακούω το αίμα μου
που γίνεται θυμίαμα
για να σε θυμιατίσει" ΠΑΛΑΜΑΣ

Τώρα αρχίζω να συνειδητοποιώ πόσο ολοκληρωτική αφοσίωση χρειάζεται, πόσο δύσκολη είναι τούτη η βάσανος και η προσπάθεια και πόσο αίμα και δάκρυ απαιτείται για να γίνουν όλες εκείνες οι απίθανες και απαραίτητες μεταλλαγές και μετουσιώσεις που δεν μπορούν να χωρέσουν σε τυπικά ψυχολογικά σχήματα και κανόνες. Πόσο βασανιστικό είναι οι Διονυσιακοί μου ενθουσιασμοί να αποδοθούν Απολλώνια με τον λόγο τον ποιητικό. Πόσο ξυπνή πρέπει να γράφω και να εξομολογούμαι τα όνειρά μου για να μεταπλαστεί η συναισθηματοποιημένη μου σκέψη όσο μου είναι μπορετό, σε εικόνα κρουστή και εποπτεύσιμη.
Τώρα αρχίζω να καταλαβαίνω πόσα από τ' ακριβά μου παιδιά - τα πρώτα μου ποιήματα - που κάποτε καμάρωνα γι' αυτά πρέπει με συντριβή ν' αποκηρύξω ή το λιγότερο να τα αναθεωρήσω. Να καθαρίσω το συναίσθημα από την συγκινησιακή μου θολούρα να το κάνω όσο μπορώ πιο αχνό και φωτεινό, στοχεύοντας σε όσο το δυνατό καθαρό στοχασμό μορφοποιημένο σε ζωντανές ποιητικές παραστάσεις.
Πόσο θα ήθελα να μπορούσα , να δυνηθώ, να τα καταφέρω κάποτε τα μύρια τα αλλόκοτα που με κατακλύζουν να τα αποστάξω κινούμενη ανάμεσα στο λογικό, στην πλαστική τέχνη και στη μουσική. Νοοποιημένο να δώσω το συναίσθημά μου να το σαρκώσω σε λέξεις με την τόσο πρωτόλειά μου ποίηση. Άλλωστε τώρα άρχισα να μαθαίνω πόσο δύσκολη είναι η τέχνη της ποίησης, πόσο δύσκολο είναι ν' ανέβεις το πρώτο σκαλί για να πολιτογραφηθείς στων Πνευματικών τη Χώρα, "εκεί όπου δεν γελάει κανένας κατεργάρης" όπως μας λέει ο Μεγάλος Αλεξανδρινός.
Κι έρχομαι στη δεύτερή μου προσπάθεια ως απαγγέλτρια. Τώρα είναι που άρχισα να μαθαίνω πως πρέπει να διαβάσω, να επιλέγω και να περπατώ μέσα σ' εκείνα μόνον τα ποιήματα που μ' αγγίζουν και που μπορώ να γευτώ, να δέχομαι την δημιουργική επικοινωνία μέσα από ένα βιβλίο, να ανακαλύπτω και να αποκαλύπτω στις σελίδες του τον καλύτερό μου εαυτό και ν' ακουμπάω ως εκεί μόνον που μπορώ σύμφωνα με τις δυνατότητές μου να φτάσω. Τώρα έμαθα και διδάχθηκα πως δεν μου είναι μπορετό ν' απαγγείλω ένα ποίημα αν δεν έχω ξεπεράσει τον μέσο επαρκή αναγνώστη του κι αν δεν έχω προχωρήσει στην ολική του κατάκτηση και αφομοίωση, τουλάχιστον να προσεγγίσω με τον δικό μου πόνο από κάποιες πλευρές την πολλαπλή του πολυεδρικότητα.
Τώρα έμαθα ότι η απαγγελία του έργου είναι μια του ερμηνεία, που στο βάθος είναι εννόηση του έργου, και ερμηνεία ποιήματος σημαίνει ότι καλούμαι εγώ η απαγγέλτρια με την δική μου εμπειρία να ξαναπλάσω το έργο μέσα στη δική μου συνείδηση και να γεμίσω, να χρωματίσω τα εκφραστικά του σχήματα με το περιεχόμενο της δικής μου ζωής.
Τώρα που νοιώθω το μέγεθος της ευθύνης απέναντι στον ποιητή να γίνω Εγώ το διάμεσό του με τον ακροατή, να κινήσω ελεύθερα την ερμηνευτική φαντασία μου αλλά χωρίς να ξεφύγω, μένοντας πάντα στο όριο της καμπύλης που σχεδιάστηκε ένα του συναίσθημα, το πλαίσιο κάποιου στοχασμού, το λεπτό διάγραμμα μιας ψυχικής του κατάστασης. Φυσικά θα πρέπει πρώτα Εγώ να εκκλησιαστώ, να ενθουσιαστώ στον Διονυσιακό παλμό της ποιητικής του τέχνης, για να μπορέσω να γίνω ο πρώτος κρίκος μετά τον ποιητή, να με κινήσει δηλαδή εκείνη η Θεία Δύναμη της Πέτρας όπως λέει ο Πλάτων, εκείνη η Θεία Δύναμη της Πέτρας του Ηρακλή ή μάλλον του Ευριπίδη σύμφωνα με τον μύθο. Ο Μεγάλος Μαγνήτης, η Θεία Μούσα που παίρνοντας την Δύναμη από τον πρώτο κρίκο του ποιητή να παρασύρω στην έλξη μου όλους τους εδώ κρίκους τους επαρκείς ακροατές τούτης της αίθουσας, σε μια αλυσίδα, σ' ένα χορό, να μπορέσω να θερμάνω, να διεγείρω την συναισθηματική δεκτικότητά τους για να γευθούμε ευφρόσυνα την ομορφιά της δημιουργίας του.
Πρέπει ο άξιος ερμηνευτής αφού και μόνον όταν έχει δεχθεί την ένθεη χάρη του ποιήματος σαν άλλος ιερέας σε έκσταση προσευχής να διέρχεται και να τελεί όλη την προεργασία την ιεροτελεστία του ποιήματος να μεταλαμβάνει με κατάνυξη πρώτος του Δείπνου του του Μυστικού της άχραντης κοινωνίας, για να μπορεί να μεταδώσει, να ερμηνεύσει, να κοινωνήσει το ακροατήριο τους Χρησμούς, το Μήνυμα, το Νόημα και την Ουσία του ποιήματος σαν πρώτος του Αρχαίου Χορού.

Ποίηση και ποιητής - Δοκίμιο

Στις μέρες μας που οι ποιητές περίσεψαν,μήπως θάπρεπε ν' αναλογιστούμε αν τελικά θα έπρεπε να συνεχίσουμε να γράφουμε ποίηση ή να σταματήσουμε για λίγο.
Να σταματήσουμε και να αφουγκρασθούμε ότι μέχρι σήμερα έχει ειπωθεί. Κι όταν καταφέρουμε να μελετήσουμε όλους αυτούς τους μεγάλους, ας αναρωτηθούμε. Τι παραπάνω έχει να δώσει η δική μας γραφή, που δεν έχει ως τώρα δωθεί;
Ξέρω και δικαιολογημένα ίσως κάποιος θα πει, "καλό κι όμορφο τ' αγνάντεμα από τις κορυφές του λόγου, μα υπάρχουν και οι πλαγιές με τις δικές τους ομορφιές, σε σκλαβώνουν, σε καθηλώνουν να τις δεις, χωρίς να μπορείς να τις προσπεράσεις". Με την καρδιά κι όχι με το νου, μπορείς να γευτείς αισθήσεις κι αρώματα που προκαλούν.
Ποίηση και Ποιητής.
Μια σχέση δυνατή π' αντέχει ακόμα να επιμένει, ν' αντιστέκεται σ' όλα εκείνα τα ρεύματα που την αποπροσανατολίζουν και την κατευθύνουν σε άλλες διαδρομές. Μια άφατη σχέση που διεκδικεί να υλοποιήσει τα δικά της οράματα δια βίου. Ενός βίου που δεν έχει να κάνει μ' αυτά που οι συνηθισμένοι άνθρωποι πράττουν, αλλά έναν εσωτερικό και σε ελάχιστους γνωστό. Τούτη τη σχέση προσπαθεί ο ποιητής να την ερμηνεύσει, να την αναλύσει. Δεν είναι εύκολο να εξηγήσει, τι είναι εκείνο που τον ωθεί, που τον πιέζει και τον πνίγει, γιατί θέλει να ελευθερωθεί, ν' απεγκλωβιστεί και να γεμίσει τις Λευκές Σελίδες με λέξεις, κατάλληλα δομημένες εκφράζοντας όσο αυτό είναι βέβαια μπορετό, την ουσία των γεγονότων που συγκλόνισαν τον εσωτερικό κόσμο του ποιητή. Γιατί ο Ποιητής γεγονότα και πράξεις και συναισθήματα καταγράφει, αφού τα φιλτράρει πρώτα, για να τα μεταδώσει ως αισθητική εμπειρία πλέον, στους άλλους.
Το συναίσθημα νοοποιείται και μετουσιώνεται σε Ποιητικό Λόγο. Αυτή η μετάπλαση των γεγονότων σε μια αξία αισθητική λυτρώνει τον Ποιητή. Υπάρχει η θέαση σ' ότι συνειδητά κι ασύνειδα συμβαίνει γύρω του, αν και κρατάει τον παλμό επίμονα στη μνήμη ως τη στιγμή που ο ίδιος θα θελήσει ν' αναπλάσει και ν' αναβιώσει χωρίς πλέον να υποφέρει. Τότε είναι που δημιουργεί. Τότε είναι που δίνει πνοή στις πολυχρησιμοποιημένες και λησμονημένες λέξεις για να συντελεσθεί η ανάταση της συγκινησιακής του ζωής. Τότε είναι που η ανάσα του ποιητή ενώνεται με την ανάσα του αναγνώστη και κοινωνούν μαζί την ουσία. Τόπος κοινός για όλους εκείνους που μπορούν να αισθανθούν τον ψυχικό καθαρμό.
Ο Ποιητής υψώνεται πέρα από στενά προσωπικά περιστατικά. Ανακαλυπτει και ταυτόχρονα κατακτά την εσωτερική του ελευθερία. Σαρκώνει σε λέξεις τα υψηλά του νοήματα για να μεταδώσει μια πνευματικά μεταστοιχειωμένη πραγματικότητα.
Ποίηση και Ποιητής .
Μ' έναν ποιητή που κρατάει τους μύθους και τις μαγείες, που ακολουθεί τα μονοπάτια της φαντασίας του, τα οράματά του, τα όνειρά του και τις φυγές του. Μια αέναη φυγή που τον καταδιώκει και καταδιώκεται. Άραγε γιατί ο ποιητής είναι ανάμεσα σ' όλους εκείνους ο πρώτος που τρέπεται κι ακολουθεί τα σημάδια μιας πορείας που σχεδόν ποτέ δεν γνωρίζει που ακριβώς τον οδηγούν. Γι' αυτόν υπάρχει το ένστικτο, η ενόραση και τ' Αστέρι. Ασύνειδα τα εμπιστεύεται και προχωρά. Δεν γνωρίζει την Ιθάκη κι αν πραγματικά αυτή υπάρχει, παρ΄όλα αυτά την αναζητά με ένταση και πάθος. Ζει την αγωνία αλλά και την προσμονή. Τον μεγάλο πόνο αλλά και τις υψηλές ανατάσεις.
Κάθε του εύρημα μια καινούργια στιγμή χαράς. Κάθε νέα κατάκτηση του δημιουργεί νέα άγνωστα που πρέπει να κατακτηθούν. Σκύβει και σκάβει μέσα του. Περιπολεί σε χίμαιρες σε κόσμους αθέατους κι απροσπέλαστους. Αγρυπνά, ανησυχεί, αρνείται, στοχάζεται, αιχμαλωτίζει κι αιχμαλωτίζεται στις κοινές συνειδήσεις της εποχής του. Γυμνάζει τις ικανότητές του, ασκεί το πνεύμα του με το βλέμμα στραμμένο στους μεγάλους. Σκύβει πάνω από αυτούς προσπαθώντας να οριοθετήσει τις δυνατότητές του. Καμιά φορά οι δυνατότητες μεγαλώνουν και τότε απομακρύνονται και τα όρια. Ανακαλύπτει πως υπάρχουν συγγένειες κι αρχίζει τότε ν' αποκαλύπτεται και να εξομολογείται μπροστά σ' αυτούς που μέχρι χθες φάνταζαν αδιαπέραστοι.
Ποίηση και Ποιητής.
Και η μεν ποίηση να κατορθώνει να επιζεί με τον ποιητή, ο δε ποιητής να επιζεί με την ποίηση. Ο ίδιος δεν διαλέγει την μοίρα εκείνη τον διαλέγει. Τι κι αν διαπιστώνει πως υπάρχει έλλειψη ανταπρόκρισης ανάμεσα στο κοινό και το έργο του. Αυτός προχωρά μόνος σ' έρημα τοπία. Δεν ακολουθεί τους γνωστούς και πεπατημένους δρόμους μόνο και μόνο για να χαιδέψει τις αισθήσεις των ακροατών. Ακολουθεί το δικό του όραμα την δική του πραγματικότητα. Ανεπιδίωκτα βαδίζει προς τα σύνορα των ονείρων του με το άσπρο χαρτί να γεμίζει λέξεις. Άλλοτε απλές πολυχρησιμοποιημένες, ξεφτισμένες ή πλάθοντασ καινούργιες. Δίνει πνοή απ' την πνοή του, τις ανασταίνει και τότε εκείνες αποκτούν μιαν άλλη διάσταση. Γίνονται σύμβολα... τυφλές ελπίδες ποίησης.
Μόνος καθώς είναι προσπαθεί να συνδέσει την ιδέα με την πραγματικότητα κι αυτό κατά προσέγγιση μόνο μπορεί να πραγματοποιηθεί. ΄Ισως γιατί όταν η προσέγγιση κατορθώσει να γίνει κτήση, αισθάνεται πως ανεβαίνει σε υψηλότερες αναβαθμίσεις κι αναβαθμίσεις αυτές έχουν περισσότερη μοναξιά. Ανικανοποίητος όπως πάντα κινείται διαρκώς προς νέες κατευθύνσεις. ΄Οσο καλά γνωρίζει την απεραντοσύνη των πόθων του άλλο τόσο καλά γνωρίζει πως είναι δεμένος με την πραγματικότητα. Η ασίγαστη και ανειρήνευτη συνείδησή του έχει επίγνωση την Φαουστική Τραγωδία που είναι και δική του. "Κανένας Παράδεισος δεν κατορθώνει να του σβήσει τον πόθο για έναν άλλο ωραιότερο Παράδεισο". Για να φθάσει όμως ν' αγναντεύσει τον κόσμο από νέες κορυφές ακολουθεί τα μονοπάτια του πόνου. Ματώνει μα μόνον μέσα από τον πόνο μπορεί να δημιουργεί. Η πεσιμιστική κοσμοθεωρία είναι γι' αυτόν ανάγκη και πίστη. Γιατί κι όταν ακόμα δεν είναι δυστυχής δημιουργεί μια τέτοια κατάσταση εντός του, που του επιτρέπει αναπλάθοντάς την, να γεύεται τον ηδονισμό της οδύνης του πόνου. Βαθειά μέσα του η ψυχή σπαράσεται. Κι όμως τούτος ο σπαραγμός είναι που θα κάνει τα ρόδα της ποίησης ν' ανθίσουν. Γιατί ο Ποιητής είναι ο αιώνια βαθύτατα και ανίατα δυστυχής. Ο ηθικός του πόνος είναι ο μοναδικός δρόμος προς την αυτογνωσία, "ο μεγάλος Δάσκαλος του Φιλοσοφείν" . Μόνο μέσα από κει συντελείται η κάθαρση της ψυχής και γίνεται τραγούδι. Μέσα από κει λυτρώνεται κι κι ενώνει τις γέφυρες που τον συνδέουν με την περιφέρεια της καθημερινότητας.
Και πόσο μεγάλη η ευτυχία του, όταν το έργο του βρει επαρκείς αναγνώστες, όταν αποκτήσει καθολικότητα που μπορεί να είχε σαν αφετηρία τον ίδιο, μα τούτη τη στιγμή δεν του ανήκει. Ανήκει στον κόσμο που μπορεί και κοινωνεί από τα δικά του παθήματα και που είναι παθήματα του κόσμου όλου.
Ποίηση και Ποιητής.
Ίσως λόγια μεγάλα, με υπερβολές, λόγια δροσάτα μ' ατελείωτα ταξίδια ως τις παρυφές του νου και της καρδιάς. Ο Ποιητής κοιτάζει μπροστά. Πρώτα το άνθος κι ύστερα ο καρπός. Ότι φοβάται να δει, θα ρθει μέσα από την ποίηση για να το δει. Ένας γλυκός κι απέραντα ευγενικός ουρανός θ' αγγαλιάσει όλα εκείνα τα καρφιά που στην ψυχή του καρφώθηκαν. Το κόκκινο θα γίνει πηγή, για να ξεδιψούν κάθε φορά της ποίησης οι διψασμένοι.
Ποίηση μου χρωστάς...
Ποίηση σου χρωστώ;...